Ljekari savjetuju da i osobe bez subjektivnih zdravstvenih tegoba makar dva puta godišnje urade osnovne laboratorijske analize.
– Značaj laboratorijskih analiza, kako krvi tako i urina, jeste u tome što eventualne promjene ukazuju na patološka stanja pojedinih organa. Ukoliko veći broj analiza odstupa od referentnih vrijednosti to govori u prilog udruženih bolesti ili o ozbiljnijoj kliničkoj slici jednog oboljenja.
Povišene vrijednosti sedimentacije eritrocita (Se) najčešće ukazuje na akutne i hronične bolesti pre svega zapaljenja različite etiologije i različitih organa, ali i maligne bolesti. Kao dopunska analiza se radi CRP, ukoliko je povišen, ide u prilog zapaljenskih bolesti.
– Osnovni biohemijski nalazi takođe ukazuju na pojedine bolesti i to povišena glukoza u krvi na dijabetes melitus, urea i kreatinin na bolesti bubrega, mokraćna kiselina je povišena kao posljedica nepravilne ishrane, a bilirubin i Gama GT ukazuju na bolest jetre različite etiologije. Transaminaze (AST;ALT) ukazuju na bolest jetre zbog povećanog unosa alkohola, gaziranih napitaka, ali i nekih lijekova, dok holesterol i trigliceridi ukazuju pre svega na nepravilnu ishranu i povećan unos masti.
Svakako da sa urađenim analizama treba otići kod izabranog ljekara, koji će, prema rezultatima, pacijenta uputiti dalje kod specijaliste ili sam predložiti izmjene u načinu života kako bi se pojedini rezultati popravili. Važno je napomenuti da i prilikom davanja krvi i urina na analizu treba poštovati određena pravila kako bi rezultati bili što precizniji. Tako 12 sati pre vađenja krvi ne treba uzimati hranu, dok mogu da se piju voda i čajevi, ali bez šećera. Ujutru pre vađenja ne sme se ništa jesti, piti, pušiti niti uzimati lijekovi.
KRVNA SLIKA
Eritrociti (RBC ili crvena krvna zrnca)
– Snižene vrijednosti su najčešće znak anemije ili gubitka krvi usled krvarenja.
+ Povišene vrijednosti mogu biti i kod zdravih ljudi.
Leukociti (WBC ili bela krvna zrnca)
– Rezultat niži od granične vrijednosti najčešće je znak virusne infekcije, a viši bakterijske.
Trombociti (PLT krvne pločice, zadužene za zgrušavanje krvi)
+ Povećan broj trombocita može da dovede do stvaranja krvnog ugruška u kardiovaskularnom sistemu.
– Sniženi su kod hemioterapija, malignih oboljenja, hepatitisa C…
Sedimentacija eritrocita
+ Povećan je kod akutnih i hroničnih oboljenja, maligniteta, velikog broja bolesti, raznih upala…
– Snižene vrijednosti nemaju dijagnostički značaj.
KRV – BIOHEMIJSKI PARAMETRI
Izgled seruma – normalan: bistar i svjetložut
Može biti slabozamućen, zamućen i jako zamućen, što ukazuje na povećanu masnoću u krvi. Često do ovakvih rezultata dolazi jer se pacijent ne pridržava pravila da 12 sati pre davanja krvi ne uzima hranu. Serum može biti i crven zbog hemolize i ikteričan usled povećanih vrijednosti bilirubina.
Glukoza
Povišene vrijednosti se javljaju kod dijabetičara, a snižene kod hipoglikemije različitih uzroka.
Stanje bubrega
Urea
Kreatinin
+ Povišene vrijednosti se javljaju kod bubrežnih oboljenja. Povećana urea, a normalan kreatinin može da bude i rezultat ishrane bogate proteinima. Povišene vrijednosti kreatinina mogu biti i posledica veće fizičke aktivnosti ili uzimanja steroida.
– Smanjene vrijednosti se javljaju kod trudnica i žena uopšte.
Elektroliti
Natrijum
+ Snižene vrijednosti kod bubrežnih bolesnika.
Kalijum
– Povišene vrijednosti kod bubrežnih bolesnika.
STANJE ZGLOBOVA
Mokraćna kiselina
+ Povišene vrijednosti se javljaju kod gihta (taloženja kristala mokraćne kiseline u zglobovima).
– Snižena koncentracija nema dijagnostički značaj.
STANJE KOSTIJU
Alkalna fosfataza
+ Povišene vrijednosti mogu da ukazuju na povećanu razgradnju kostiju i na mogući razvoj osteoporoze. Kod dece u razvoju vrednost ovog parametra je povišena.
MASNOĆE U KRVI
Holesterol
HDL holesterol (dobar)
– Dijagnostički značaj imaju snižene vrijednosti HDL holesterola. U tom slučaju postoji povećan rizik nastanka kardiovaskularnih oboljenja.
LDL holesterol (loš)
+ Povišene vrijednosti ukazuju na rizik nastanka kardiovaskularnih bolesti, prije svih ateroskleroze.
Trigliceridi
+ Povišene vrijednosti najčešće su znak nepoštovanja pravila da se ne uzima hrana 12 sati pre vađenja krvi.
– Snižene vrijednosti nemaju dijagnostički značaj.
STANJE JETRE
ALT
+ Povišene vrijednosti ukazuju na akutno oštećenje jetre, najčešće izazvano terapijom antibioticima, unosom gaziranih pića, sokova…
AST
+ Povišene vrijednosti ukazuju na značajno oštećenje jetre ili neka druga oboljenja.
Gama GT
+ Povišene vrijednosti se najčešće javljaju kod alkoholičara i znak su oštećenja jetre.
Bilirubin ukupni
+ Povišene vrijednosti se javljaju kod oštećenja jetre i opstrukcije žučnih puteva.
– Snižene vrijednosti nemaju dijagnostički značaj.
PANKREAS
S-alfa amilaza
U-alfa amilaza
+ Povišen nivo ukazuje na poremećaj u funkciji pankreasa.
KOŠTANA SRŽ
Gvožđe
Zajedno sa hemoglobinom, eritrocitima i parametrima koji određuju morfologiju eritrocita (MCV, MCH i MCHC) pruža uvid u stanje koštane srži. Određivanje samo gvožđa nema nikakvog značaja za postavljanje dijagnoze anemije.
KRV – OSTALI PARAMETRI
Fibrinogen
To je nespecifičan parametar.
Povećan je kod aktunih i hroničnih oboljenja, maligniteta, velikog broja bolesti, raznih upala.
Snižene vrijednosti nemaju dijagnostički značaj.
Proteini
Snižene vrijednosti su znak oštećenja sintetske funkcije jetre, osim u trudnoći kada se snižene vrijednosti često javljaju.
(PT) Protombinsko vrijeme
PT se određuje pacijentima prije operacije kao i kod pacijenata koji su na antikoagulantnoj terapiji kada su očekivane vrijednosti od 2,0-4,5 INR.
ANALIZA URINA
Normalan urin je bistrog izgleda, žute boje i kisele reakcije. Sve što odstupa od ovoga, moguć je znak nastanka nekog oboljenja.
Zamućen urin
+ ukazuje na povećan broj leukocita, odnosno na neki upalni proces, kao i na gljivice, bakterije, sluz…
Boja
normalno: žuta boja
Tamnosmeđ urin – ukazuje na povećanje bilirubina, što je najčešće znak oštećenja jetre, odnosno pojave žutice. Neki ljudi inače imaju povećan bilirubin, tako da je njima ovakav izgled urina normalan.
Crven urin – ukazuje na prisustvo hemoglobina, što najčešće ukazuje na oštećenje bubrega, zbog koga se u urinu javlja krv (najčešće kamen u bubregu ili pesak), ali i na razne upalne procese, oštećenje mokraćnih kanala i bešike. Cvekla boji urin takođe u crveno ako se konzumira.
Reakcija
normalno: kisela reakcija
Alkalna reakcija – najčešće ukazuje na bakterijsku infekciju.
Bilirubin
normalno: negativan
Pozitivan – moguće oštećenja jetre ili žuči.
Relativna gustina
+ Povećana gustina može da bude znak dijabetesa, hipertenzije, poremećaja funkcije hormona nadbubrežne žlezde, oštećenja bubrega. Nastaje i usljed povećanog gubitka vode – povraćanje, dijareja, kao i visoka temperatura.
– Snižena je najčešće kod povećanog izlučivanja urina.
Proteini
normalno: negativni
Mogu da budu pozitivni usljed povećane fizičke aktivnosti ili u trudnoći, kada to nije znak patoloških promjena. Pojava proteina u urinu u svim ostalim stanjima znak je nekog upalnog procesa.
Glukoza
normalno: negativna
Pozitivan rezultat glukoze u urinu je uglavnom povezan s povećanim vrijednostima ovog parametra u krvi (iznad 10 mmol/L), što se najčešće dešava kod dijabetičara.
Aceton
normalno: negativan
Pozitivan nalaz prisutan kod dijabetičara.
Urobilinogen
normalno: negativan
SEDIMENT URINA
Eritrociti svježi
normalno: negativni
Pozitivni – kamenac ili pjesak u bubregu i mokraćnim putevima.
Eritrociti blijedi
normalno: negativni
Pozitivni su najčešće znak skoro preležane infekcije ili hronične bolesti bubrega.
Leukociti
Broj leukocita do 50 (dosta) ili više od 50 (masa) najčešće ukazuje na neki upalni proces u organizmu.
Epitelne ćelije pločaste
normalno: malo
Njihova pojava u urinu u bilo kom obimu nema veći značaj.
Epitelne ćelije okrugle
normalno: negativne
Pozitivan nalaz ukazuje najčešće na oštećenje bubrega.
Bakterije
normalno: negativne
Pozitivne – znak infekcije, ili posledica nehigijene ili nepravilno uzetog urina – nesterilna posuda.
Urati amorfni
normalno: negativni
Pozitivan nalaz nema značaj.
Kristali kalcijum-oksalata
normalno: malo
Pozitivan nalaz ne mora da ukazuje na oboljenje, ali može da bude znak peska u bubregu.
Kristali mokraćne kiseline
normalno: negativni
Pozitivni – oboljenje bubrega.
Kristali tripl-fosfata
normalno: negativni
Pozitivni – znak infekcije.
Sluz
normalno: negativna ili malo
Pozitivan nalaz nema veći dijagnostički značaj.
Gljivice
normalno: negativne
Pozitivan nalaz je najčešći znak gljivične infekcije, a mogu se javiti i kod dijabetičara.
Cilindri
normalno: negativni
Pozitivni – hron. bubrežno oboljenje.
Spermatozoidi
normalno: negativni
Pozitivni – ukazuje na oštećenje prostate.
